ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

ΕΝΙΑΙΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ            Αρ. Πρωτ. 74

                              (Ε.Τ.Α.Α)                                                        Αθήνα, 12/01/12

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Ταχ. Δ/νση: Μάρνη 22 -104 33

ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ

ΘΕΜΑ: Ασφαλιστικές εισφορές Τομέων ΕΤΑΑ μετά την εφαρμογή των διατάξεων του Ν.3986/2011.

Ι.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Από τους Τομείς των Δικηγόρων του Ταμείου μας μου ετέθησαν διάφορα ερωτήματα αναφορικά με τον τρόπο υπολογισμού και καταβολής των εισφορών του έτους 2011 των δικηγόρων μετά την εφαρμογή του Ν.3986/2011.

Ειδικότερα στις διατάξεις των παραγράφων 14 και 15 του άρθρου 44 του Ν.3986/2011 ορίζεται ότι:

«14. α) Οι ασφαλισμένοι στον κλάδο κύριας ασφάλισης του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (Ε.Τ.Α.Α.) - Τομέας Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε.), Τομέας Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονομικών (Τ.Σ.Α.Υ.), Τομέας Ασφάλισης Νομικών (Τ.Α.Ν.) - που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο μέγρι 31.12.1992, και ασφαλίζονται στους ανωτέρω Τομείς ως ελεύθεροι επαγγελματίες, πέραν της προβλεπόμενης από γενικές ή καταστατικές διατάξεις εισφοράς ασφαλισμένου, καταβάλλουν πρόσθετη μηνιαία εισφορά ύψους δύο τοις εκατό (2%) επί του ποσού της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας των προεδρικών διαταγμάτων 124/1993 (Α" 54), 126/1993 (Α * 54) και 125/1993 (Α" 54), όπως ισχύει, β) Στους κλάδους επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και ασθένειας του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (Ε.Τ.Α.Α.) τα ανωτέρω πρόσωπα καταβάλλουν

πρόσθετη εισφορά ύψους 0,6%, 0,4% και 0,65% αντίστοιχα στους Τοιιείς, επί του ποσού της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας των προεδρικών διαταγμάτων 124/1993 (Α* 54),126/1993 (Α54) και 125/1993 (Α" 54), όπως ισχύει...................

15.α) Οι ασφαλισμένοι στον κλάδο κύριας ασφάλισης του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (Ε.Τ.Α.Α.) - Τομέας Σύνταξης Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε.), Τομέας Σύνταξης και Ασφάλισης Υγειονομικών (Τ.Σ.Α.Υ.), Τομέας Ασφάλισης Νομικών (Γ.Α.Ν.) - που έχουν υπαχθεί στην ασφάλιση οποιουδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο από 1.1.1993 και εφεξής, και ασφαλίζονται στους ανωτέρω Τομείς ως ελεύθεροι επαγγελματίες, κατά την πρώτη υπαγωγή τους στην ασφάλιση των Τομέων κατατάσσονται στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία, όπως αυτή προβλέπεται από το π.δ. 124/1993 (Α' 54) και την υποπερίπτωση αα΄ της περίπτωσης β΄ της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 3518/2006 (Α΄ 272), το π.δ. 126/1993 (Α΄ 54) και το π.δ. 125/1993 (Α’ 54), και μετατάσσονται στις επόμενες κατηγορίες ανά τριετία, και πάντα την 1η του έτους του επόμενου εκείνου στο οποίο συμπληρώθηκε η τριετία, "β) Για τα πρόσωπα της περίπτωσης α' που συμπληρώνουν μεν ρ ι 30.6.2011 τουλάχιστον τρία (3) έτη ασφάλισης στους Τομείς του κλάδου κύριας ασφάλισης του Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολουμένων (ΕΤΑΑ). ως ημερομηνία μετάταξης στην επόμενη ασφαλιστική κατηγορία ορίζεται η 1.7.2011. Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή τα προβλεπόμενα στην περίπτωση α."(*** Η περίπτωση β' της παρ. 15 αντικαταστάθηκε ως άνω με την παρ.5α' άρθρου 20 Ν.4019/2011,ΦΕΚ Α 216/30.9.2011.). γ) Τα προβλεπόμενα από τις περιπτώσεις α' και β* της παραγράφου αυτής, εφαρμόζονται και στους λοιπούς Τομείς των κλάδων επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και ασθένειας νου Ενιαίου Ταμείου Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (Ε.Τ.Α.Α.), καθώς και στην Ειδική Προσαύξηση του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε., και στον Κλάδο Μονοσυνταξιούχων του Τ.Σ.Α.Υ......»

Με τις ανωτέρω διατάξεις τροποποιήθηκαν οι μέχρι σήμερα ισχύουσες διατάξεις που καθόριζαν το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών των δικηγόρων προς τους Τομείς του ΕΤΑΑ. Ειδικότερα για μεν τους «παλαιούς ασφαλισμένους» προβλέφθηκε πρόσθετη μηνιαία εισφορά σε ποσοστό (μεταβαλλόμενο ανά Τομέα) επί της 1^ης ασφαλιστικής κατηγορίας, για δε τους «νέους» ασφαλισμένους προβλέφθηκε η αυτοδίκαια μετάταξη σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορίας, ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης και συνεπώς αύξηση της προβλεπόμενης ασφαλιστικής εισφοράς.

II. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Τα ερωτήματα που μου τέθηκαν είναι τα ακόλουθα:

1.Εάν από την πρόσθετη εισφορά της παραγράφου 14 του άρθρου 44 του Ν.3986/2011 (παλαιοί ασφαλισμένοι) αφαιρούνται οι εισφορές από ένσημα που επικολλούνται στο ασφαλιστικό βιβλιάριο των δικηγόρων. Κατά την προφορική άποψη του Προϊσταμένου του

ΤΥΔΕ κ. Αναγνωστόπουλου, η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική, καθόσον θεωρεί ότι η προβλεπόμενη στις καταστατικές διατάξεις του ΤΥΔΕ εισφορά από ένσημα είναι ανάλογη με τις παραστάσεις του Δικηγόρου και δεν περιλαμβάνει την πρόσθετη εισφορά, που επιβλήθηκε μεταγενέστερα.

2. Στην περίπτωση αυτοδίκαιας μετάταξης σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία των δικηγόρων «νέων» ασφαλισμένων, εάν αφαιρούνται από τις ασφαλιστικές εισφορές τα επικολλούμενα στο ασφαλιστικό βιβλιάριο ένσημα.

3.Στην περίπτωση αυτοδίκαιας μετάταξης σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία δικηγόρων εμμίσθων «νέων» ασφαλισμένων, εάν ο εργοδότης υποχρεούται σε καταβολή των 2/3 των ασφαλιστικών εισφορών, επί της ανώτερης ασφαλιστικής κατηγορίας.

4.Στις περιπτώσεις δικηγόρων εμμίσθων «παλαιών» ασφαλισμένων, εάν επιβάλλεται πρόσθετη εισφορά (του άρθρου 44 παρ. 14) και εάν ως προς αυτήν επιβαρύνεται ο εργοδότης κατά τα 2/3.

III. ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ-ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΜΕΩΝ

1.Στο εδάφιο γ της παρ.1 του άρθρου 4114/60 (Κώδικας Ταμείου Νομικών) ορίζεται μεταξύ των πόρων του Ταμείου «Εκ μηνιαίας εισφοράς των δικηγόρων και αμίσθων υποθηκοφυλάκων, εισπραττομένης δια του ασφαλιστικού βιβλιαρίου δι 'επικολλήσεως εν αυτώ των αποκομμάτων εξ ενσήμων του Ταμείου...».

2.Στο άρθρο 37 παρ.7 του Ν.4507/1966 (Καταστατικό Τ.Υ.Δ.Ε.), όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 4 του ΠΔ 34/1990 (ΦΕΚ ΑΊ3) ορίζεται ότι: «Οι σε ένσημα καταβαλλόμενες μηνιαίες τακτικές εισφορές, όπως αυτές ορίζονται στο 838/1966 Β.Δ/γμα (Α" 219), όπως κάθε φορά αναπροσαρμόζεται και όπως με διάταξη του παρόντος Διατάγματος επεκτείνεται και στους άμισθους Δικαστικούς Επιμελητές, εισπράττονται με ασφαλιστικό βιβλιάριο και με την επικόλληση g' αυτό των αποκομμάτων των ενσήμων που χρησιμοποιήθηκαν, σύμφωνα με τις διατάξεις που επιβάλλουν την επικόλληση ενσήμων...».

3.Στο άρθρο 4 του Καταστατικού του ΤΠΔΑ (Β.Δ. της 6/22-9-56 (Α 209)) ορίζεται ότι: « 1. Πόροι του Ταμείου είναι οι καθωρισμένοι τοιούτοι υπό των ήδη ισχυουσών περί τούτων διατάξεων μέχρι και του β.δ. τής 22 Ίουλίου/7Αυγούστου 1952. Οι υπό στοιχείο Η του άρθρου 2 του από 16-20 Ιανουαρίου 1941 Β.Δ/τος "περί κυρώσεως του καταστατικού του Ταμείου Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών", όπως αυτό τροποποιήθηκε με το από 24/5.5.1950 Β.Δ. υπό των δικηγόρων καταβαλλόμενες δι’ ενσήμων εισφορές προς το Ταμείο. όπως αυτές διακρίνονται σε κεφάλαιο Α και Β και ισχύουν μετά την τελευταία τροποποίηση τους με το Π.Δ. 53/1990 (Α^Λ 22)...».

Αντίστοιχες διατάξεις έχουν τα καταστατικά των πρώην Ταμείων Προνοίας (και Υγείας) Δικηγόρων Πειραιώς και Θεσσαλονίκης.

Εν συνεχεία το ύψος των εισφορών των παλαιών και νέων ασφαλισμένων καθορίστηκε με τις διατάξεις των άρθρων 22 παρ. 1, 32 παρ. 3, 44 παρ. 3, 52 παρ. 3, 55 παρ.3 του Ν. 2084/92 και τα κατ'εξουσιοδότηση αυτών εκδοθέντα Προεδρικά Διατάγματα. Περαιτέρω με τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα 135/93, 135/93 και 173/93 καθορίστηκε ότι από τις ανωτέρω εισφορές των δικηγόρων αφαιρούνται οι εισφορές που επικολλούνται με ένσημα στα ασφαλιστικά βιβλιάρια τους. Η διατύπωση του άρθρου 1 του ΠΔ 173/93 που αφορά το Ταμείο Νομικών έχει ως εξής: «Από την οριζόμενη με τις διατάξεις των άρθρων 22 παρ. 1, 32 παρ. 3, 44 παρ. 3, 52 παρ. 3 του Ν. 2084/92 μηνιαία εισφορά των μέχρι 31.12.1992 αμίσθων ασφαλισμένων (αυτοαπασχολουμένων) του Ταμείου Νομικών και του Κλάδου Επικουρικής Ασφαλίσεως Δικηγόρων (ΚΕΑΔ) αφαιρούνται για κάθε ασφαλισμένο τα εξής ποσά: α. Τα ποσά που καταβάλλονται με ένσημα από δικηγόρους, υποθηκοφύλακες, δικολάβους, δικαστικούς επιμελητές και προκύπτουν από το ασφαλιστικό βιβλιάριο......»

Επίσης στο τέλος της παραγράφου 3 του άρθρου 44 του Ν.2084/92 προστέθηκαν εδάφια με το άρθρο 18 παρ.7 του Ν.3232/2004 ως εξής: «Για τους δικηγόρους, που είναι ασφαλισμένοι από 1.1.1993 και μετά στο Ταμείο Νομικών και στους οικείους κλάδους ή φορείς επικουρικής ασφάλισης, πρόνοιας και ασθένειας, σε περίπτωση επιλογής ανώτερης της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας, αφαιρούνται από την ετήσια ασφαλιστική τους εισφορά τα ποσά που καταβάλλονται με ένσημα. Επίσης από την προβλεπόμενη από την παρ. 1 του άρθρου 37 του νόμου αυτού εισφορά για τους από 1/1/1993 και μετά ασφαλιζόμενους στα Ταμεία Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης και Επαρχιών, Δικαστικών Επιμελητών και Ασφαλίσεως Συμβολαιογράφων αφαιρούνται τα ποσά που προβλέπονται από τις καταστατικές διατάξεις των φορέων αυτών και προέρχονται από την καταβολή ποσών με ένσημα που προκύπτουν από το ασφαλιστικό βιβλιάριο ή από αναλογικά δικαιώματα των συμβολαιογράφων...».

Στην παρ.2 του άρθρου 24 του Ν. 1899/86, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ.8 άρθρ.19 Ν.3232/2004 ορίζεται ότι: «Το Δημόσιο, τα ν.π.δ.δ., τα ν.π.ι.δ., καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που απασχολούν δικηγόρους με έμμισθη εντολή ορισμένου ή αορίστου χρόνου, όπως προβλέπεται στις σχετικές διατάξεις του ν. 3026/1954 "περί του Κώδικα Δικηγόρων" έχουν την υποχρέωση να καταβάλλουν στο Ταμείο Νομικών, το Ταμείο Πρόνοιας Δικηγόρων και τον Κ.Ε.Α.Δ. ποσοστό 2/3της εκάστοτε ετήσιας ασφαλιστικής εισφοράς των απασχολούμενων σε αυτά δικηγόρων. Η υποχρέωση καταβολής του ποσοστού αυτού ασφαλίστρων αρχίζει από 1.1.93 και ισχύει για τους μέχρι 31.12.92 ασφαλισμένους στους ανωτέρω φορείς δικηγόρους. Οι διατάξεις του ανωτέρω εδαφίου ισχύουν και για τους από 1.1.1993 και εφεξής ασφαλισμένους δικηγόρους στους ανωτέρω φορείς.».

Τέλος στο άρθρο 59 παρ. 10 του Ν.3518/2006 ορίζεται ότι: «10. Δικηγόροι που υπηρετούν με πάγια αντιμισθία στο Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ. ή σε φυσικά πρόσωπα και ασφαλίζονται στα Ταμεία Προνοίας Δικηγόρων Αθηνών, Πειραιώς και Θεσσαλονίκης καταβάλλουν τις προβλεπόμενες από τις διατάξεις των άρθρων 35 και 37 του ν. 2084/1992, καθώς και τις οριζόμενες, στις υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατά εξουσιοδότηση του άρθρου 55 του ίδιου νόμου, ασφαλιστικές εισφορές, οι οποίες υπολογίζονται επί του ποσού της καταβαλλόμενης πάγιας αντιμισθίας. Το ποσό της ετήσιας εισφοράς, στις περιπτώσεις αυτές, δεν μπορεί να είναι κατώτερο από αυτό που αντιστοιχεί στις εισφορές επί του ποσού της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας του άρθρου 22 του ν. 2084/1992, ούτε ανώτερο από αυτό που αντιστοιχεί στις εισφορές επί του διπλάσιου ποσού της 1ης ασφαλιστικής κατηγορίας, όπως ισχύει κάθε φορά.».

IV. ΕΠΙ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΩΝ

1. Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι οι δικηγόροι παλαιοί ασφαλισμένοι κατέβαλλαν, καταβάλλουν και συνεχίζουν να καταβάλουν εισφορές προς του Τομείς του ΕΤΑΑ με ένσημα επικολλούμενα επί των ασφαλιστικών τους βιβλιαρίων. Με τις διατάξεις του Ν.2084/1992 και των κατ'εξουσιοδότησή του εκδοθέντων Π.Δ. δεν άλλαξε ο τρόπος πληρωμής, αλλά καθορίστηκε το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών, με ρητή πρόβλεψη τον συνυπολογισμό των εισφορών από τα επικολλούμενα ένσημα κατά την επιμέτρηση της συνολικής ετήσιας εισφοράς. Κατά την άποψή μου και ελλείψει αντίθετης ειδικής διατάξεως, εφόσον με τις προμνησθείσες διατάξεις του Ν.3986/2011 επιβλήθηκε πρόσθετη εισφορά και μάλιστα «...πέραν της προβλεπόμενης από γενικές ή καταστατικές διατάξεις εισφοράς ασφαλισμένου...», είναι σαφές ότι και απ' αυτήν θα αφαιρεθούν οι εισφορές από τα επικολλούμενα ένσημα. Υπέρ της απόψεως αυτής συνηγορεί και η γραμματική ερμηνεία της διάταξης, αφού κατά τη ρητή διατύπωση της διάταξης επιβάλλεται «πρόσθετη» (και όχι νέα) εισφορά και μάλιστα «πέραν της προβλεπομένης». Κατά συνέπεια η πρόσθετη εισφορά ftec είναι ομοειδής με την αρχικώς ορισθείσα, δυνάμενη να καταβληθεί και με ένσημα.

2. Επί του δευτέρου ερωτήματος δεν καταλείπεται καμία αμφιβολία, ότι θα αφαιρεθούν και από τις εισφορές των νέων ασφαλισμένων που κατατάσσονται σε ανώτερη ασφαλιστική κατηγορία, οι εισφορές από τα επικολλούμενα ένσημα. Περί αυτού είναι ρητή η διάταξη του άρθρου 18 παρ.7 του Ν.3232/2004 που προσέθεσε εδάφια στην παράγραφο 3 του άρθρου 44 του Ν.2084/92, σύμφωνα με την οποία αφαιρούνται τα επικολλούμενα ένσημα και σε περίπτωση επιλογής ανώτερης ασφαλιστικής κατηγορίας. Τούτο ενώ στην αρχική διάταξη του άρθρου 44 του Ν.2084/1992 υπήρχε πρόβλεψη για αφαίρεση των ενσήμων μόνο από το ποσόν της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας.

3.Με τη διάταξη του άρθρου 19 παρ.8 του Ν.3232/2004 επεκτάθηκε η υποχρέωση πληρωμής των 2/3 της εκάστοτε ετήσιας ασφαλιστικής εισφοράς προς τους Τομείς του ΕΤΑΑ και για τους «νέους» ασφαλισμένους δικηγόρους, χωρίς καμία διάκριση σε περίπτωση επιλογής ανώτερης ασφαλιστικής κατηγορίας. Κατά συνέπεια και αφού δεν υπάρχει αντίθετη διάταξη, οι εντολείς που απασχολούν δικηγόρους «νέους» ασφαλισμένους θα καταβάλλουν τα 2/3 των ασφαλιστικών εισφορών της εκάστοτε καθοριζόμενης ασφαλιστικής κατηγορίας, με μόνη εξαίρεση το προβλεπόμενο όριο σύμφωνα με την προμνησθείσα διάταξη του άρθρου 59 παρ. 10 του Ν.3 518/2006 που αφορά όμως μόνον τα πρώην Ταμεία Προνοίας Δικηγόρων και συνεπώς όχι τον Τ.Α.Ν., τον Τ.Ε.Α.Δ. και τον Τ.Υ.Δ.Ε.

4.Κατά την παγία νομολογία των Δικαστηρίων (ΣτΕ 909/2011 και ΑΠ 941/1992) η παροχή νομικών υπηρεσιών από δικηγόρο ακόμα και με σχέση πάγιας αντιμισθίας συνιστά πάντοτε άσκηση ελευθερίου επαγγέλματος και δεν μπορεί ποτέ να αποτελέσει αντικείμενο συμβάσεως εξηρτημένης εργασίας Εφόσον συνεπώς η ανωτέρω πρόσθετη εισφορά επιβάλλεται στους ασφαλισμένους ελεύθερους επαγγελματίες είναι προφανές ότι αφορά και τους έμμισθους δικηγόρους, οι οποίοι, σύμφωνα με τα ανωτέρω, δεν αποβάλλουν την ιδιότητα του ελευθέρου επαγγελματία. Αυτονόητο είναι και σύμφωνα με όσα προελέχθησαν περί του είδους της πρόσθετης εισφοράς, οι εντολείς που απασχολούν δικηγόρους (παλαιούς ασφαλισμένους) με έμμισθη εντολή, σαφώς βαρύνονται με την καταβολή των 2/3 της πρόσθετης εισφοράς. Συνακόλουθα και εφόσον οι έμμισθοι δικηγόροι βαρύνονται με την πρόσθετη εισφορά και την εισφορά υπέρ ΟΑΕΔ που βαρύνει τους ελεύθερους επαγγελματίες, δεν θα πρέπει να γίνονται οι αντίστοιχες κρατήσεις (αλληλεγγύηςκαι υπέρ ΟΑΕΔ) επί της μισθοδοσίας τους.

                                                            Ο Γνωμοδοτών Δικηγόρος

                                                            Ανδρέας Κουτσόλαμπρος

Ακολουθούν υπογραφές των λοιπών μελών της Ολομέλειας των Δικηγόρων του Ε.Τ.Α.Α